Ola Jach: Skąd słowo "cool" w tytule pańskiej wystawy? Kilka lat temu było ono bardzo modne...
Zdzisław Nitka: Dawno temu namalowałem duży, figuralny obraz o tytule "Nocne historie;orzeł Baselitza". Tam, w prawym dolnym rogu napisałem słowo "cool". Nie było to związane z tym, że słowo to było modne, a może jednak? Może wtedy słowo "cool" skojarzyło mi się z akcja w tym obrazie – Baselitz, głowa Kirchnera, noc i zielona kobieta. Wiedziałem na pewno, że w tym obrazie musi być wmontowane liternictwo. Pomimo tego, że moje obrazy są figuratywne, anegdotyczne, jednak formę obrazu rozwiązuję abstrakcyjnie. Jeszcze przed studiami bardzo podobała mi się abstrakcja wrocławska. Chciałem dostać się do pracowni Hałasa. On właśnie uczył nas myślenia abstrakcyjnego.
Ola Jach: Na czym to polega?
Zdzisław Nitka: Na organizowaniu powierzchni obrazu. Kładę nacisk na pewien porządek w obrazie, np. jeden kolor musi się odwoływać do drugiego - to wychodzi z myślenia abstrakcyjnego. Niedługo malowałem obrazy abstrakcyjne, ale został mi ten sposób myślenia. To jest bardzo ważne, ponieważ nauka o sztuce, o malarstwie jest mniej skomplikowana, jeśli człowiek przejdzie przez takie doświadczenie.
Ola Jach: Czyli wprowadzenie na ostatniej wystawie słowa "cool" było spowodowane jego zaletami plastycznymi , a nie treściowymi?
Zdzisław Nitka: Moja natura nie pozwala mi na określenie jednoznacznie użycia tego słowa tutaj, że np. to tylko formalna sprawa...I tak i nie...W trakcie malowania tej pracy to też wyszło, że czułem się dobrze....
Ola Jach: Po prostu cool?
Zdzisław Nitka: Tak.
Ola Jach: Obrazy na tą wystawę powstały w ciągu dwóch dni, 13 i 15 grudnia.... Jest ich 45. Dlaczego postanowił pan je wykonać w tak krótkim czasie?
Zdzisław Nitka: Miałem terminy na wiosnę. Wiedziałem, że będę musiał wykonać około 30 obrazów. Zacząłem nad nimi pracować jesienią. Malowałem bardzo długo i można powiedzieć fizycznie. Po dwóch miesiącach obchodziłem pracownię z daleka... Ale jednak wróciłem do niej, bo wydawało mi się, że to co zrobiłem to jednak za mało. Chciałem jednak wrócić trochę inaczej, potraktować malarstwo swobodniej na zasadzie zabawy kolorem i automatycznego bazgrolenia. W poniedziałek 13 grudnia namalowałem dwadzieścia kilka...15 grudnia kolejne...
Ola Jach: Miał pan jakąś wizję jak to będzie wyglądać jako całość?
Zdzisław Nitka: Nie, nie miałem. Nie wiedziałem jak to będzie dokładnie wyglądać. Na początku lat 90 zobaczyłem pracę Pencka "Standart". Obrazki na zgrzebnych tekturkach...wydało mi się to wtedy bardzo piękne. Chciałem to kiedyś powtórzyć...i tak powstała seria "Cool".
Ola Jach: Mówił pan, że nie było koncepcji podczas malowania, a czy w czasie układania się ona wykluła?
Zdzisław Nitka: Koncepcji nie było. Coś na pewno pozostało mi ze starych doświadczeń, z czasów studiów....ale to powstawało zupełnie bezmyślnie, spontanicznie...
Ola Jach: I nic tych obrazów nie łączy? Oprócz tego, że wiszą na jednej ścianie?
Zdzisław Nitka: Łączy...Jest to jakaś taka sakiewka, która przedstawia notes sposobów przedstawiania obrazu abstrakcyjnego. Nie chciałem żeby to był cykl spójny tylko różnorodny. Teraz można iść dalej, z każdego obrazu mogą się toczyć ścieżki w różne strony. Chodziło mi też o próbę, jak to zadziała w całości jeśli to będzie mimo wszystko takie mało scalone.
Ola Jach: W pana wcześniejszych pracach figuralnych odnalazłam silną inspirację neoekspresjonistami niemieckimi....
Zdzisław Nitka: Na pewno neoekspresjonistami i ekspresjonistami niemieckimi. Są dla mnie bardzo ważni.
Ola Jach: Co pana pociąga akurat w tego typu malarstwie?
Zdzisław Nitka: Nigdy się nad tym nie zastanawiałem. Podoba mi się, że jest to styl artystów zbuntowanych, że wobec wcześniejszych kierunków odzyskał kolor i spontaniczność, że nie jest wydumany - odsuwa się od teoretyzowania. Poza tym, gdybym miał wytypować mój obraz wszechczasów wybrałbym pewnie Muncha lub Kirchnera. Myślę także, że jestem ofiarą syndromu zachowania kaczuszki czy kurczaka, który wykluwa się z jajka i pierwsze co zobaczy - czy to będzie pies czy koza - będzie dla niego mamą. Będąc bardzo młodym - pierwszym malarstwem, które świadomie zobaczyłem był ekspresjonizm: Vlaminck, van Gogh...
Ola Jach: Jak pan podchodzi do tych inspiracji? Czy to jest inspiracja raczej formą czy treścią? Czy chce pan dodać coś nowego do tego?
Zdzisław Nitka: Oczywiście, że tak, nie jestem kopistą. Moje obrazy mają pewnie piętno jakiejś innej osoby. Ale jak się patrzy na moje prace z lat 80-tych czy 90-tych nie powie się, że jest to Penck, czy Baselitz...Wiem, że ludzie odróżniają moje obrazy. Na pewno jakieś swoje trzy minuty dorzuciłem do tej stylistyki. Tym bardziej, że ja te dwie stylistyki połączyłem; ekspresję z kręgu grupy "Die Brucke" razem z obrazami z lat 80 malarzy niemieckich; Baselitza, Pencka, Lupertza...
Ola Jach: Co jeszcze na pana wpływa?
Zdzisław Nitka: Lubię się inspirować różnymi rzeczami dookoła. Przeglądam i wprowadzam do swojego katalogu znaczeń; co warto namalować, co będzie miało jakieś oddziaływanie.
Ola Jach: Inspiruje pana muzyka?
Zdzisław Nitka: Myślę, że muzyką bardziej się interesuję w tej chwil niż sztuką...Ważne są dla mnie teksty, ale również same bodźce dźwięków....Utożsamiam się też z taką sytuacją w jakiej byli Rolling Stonesi czy Bob Dylan grając utwory innych wykonawców. Rolling Stonesi wykorzystywali utwory wykonawców bluesowych. U mnie jest podobnie w malarstwie. Mocno cytuję swoich starych mistrzów...Często obrazy te są prawie kopiami, wprowadzam części ze starych obrazów do swoich.
Ola Jach: Nie kusiło pana, żeby zerwać z tym? Stworzyć coś zupełnie nowego?
Zdzisław Nitka: Przez pewien czas szukałem jakichś tam ścieżek...ale jestem na tyle świadomy historii sztuki, że zawsze z czegoś to wychodziło. Postanowiłem pójść tak jakby w drugą stronę...tym bardziej podkreślić, że zależy mi na tej sztuce, że się nią inspiruję....przeszedłem przez różne doświadczenia, próbowałem różnych sposobów i tutaj podkreślam zdecydowanie, że ekspresjonizm, abstrakcja ekspresyjna, to jest to na czym mi zależy. Jest to dla mnie sedno malarstwa.